Thu nhập gần 50 triệu một tháng nhưng Kiên, 40 tuổi, không dám tiêu t i ề n, luôn s ợ h ã i mỗi khi nghĩ về nó, được bác sĩ chẩn đoán mắc chứng ám ảnh s ợ t i ề n.
6 năm trước, người đàn ông ở Bắc Giang, làm ăn th.ua l.ỗ, ph.á s.ản, phải bán nhà, đất ở quê để trả n.ợ. Cú s.ố c khiến anh rơi vào trầm cảm nặng, phải uống thuốc và trị liệu tâm lý. Khi thu nhập dần ổn định, bắt đầu vực dậy được kinh tế, Kiên vẫn bị tâm lý s ợ t i ề n ám ảnh, không dám sử dụng t i ề n. Người đàn ông gần như không muốn chi tiêu bất kỳ kh oản gì, tích trữ mì gói và thực phẩm giá rẻ trong nhà để ăn dần, các hóa đơn điện nước thường xuyên chậm thanh toán.
“Bố mẹ tôi phải bán hết t ài s ản để giúp tôi gồng gánh tr ả n ợ, cho đến giờ tôi thực sự không dám cầm đồng t i ề n, chứ chưa nói đến tiêu”, anh nói.
Dần dần, nỗi s ợ lan sang các đồ vật có giá trị như trang sức, vàng, kim cương hoặc các vật dụng đắt tiền khác. Khi chứng kiến người khác tiêu tiền một cách phù phiếm, lãng phí, cơn gi ậ n trong anh Kiên cũng bị kích hoạt.
Anh từ chối mọi mối quan hệ xã giao để hạn chế phải tiêu t i ề n, trở nên thu mình, khép kín, suy nghĩ tiêu cực, được người nhà đưa đến Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương, hồi giữa tháng 8.
Bác sĩ Trần Thị Hồng Thu, Phó giám đốc, chẩn đoán bệnh nhân m ắc tr ầm cảm thứ phát, trên nền hội chứng sợ t i ề n. Người đàn ông được điều trị bằng thuốc và các liệu pháp nhận thức hành vi. Hình thức trị liệu này giúp mọi người nhận ra các suy nghĩ bất hợp lý và hành vi có vấn đề do chứng ám ảnh gây ra. Từ đó, hướng dẫn người bệnh phát triển các suy nghĩ và hành vi lành mạnh để chống lại chứng s ợ h ã i.
Điều dưỡng chăm sóc một bệnh nhân tại viện. Ảnh: Phương Thảo
Bác sĩ Thu nói đa số mọi người đều có nỗi lo về tiền bạc, nhưng một số ít mắc chứng tâm lý đặc biệt, còn gọi Chrometophobia – sợ t i ề n. Chrometophobia là một dạng á m ảnh đặc biệt với cảm giác sợ hãi, lo lắng cực độ khi tiếp xúc với tiền, hoặc thậm chí khi nghĩ về i ề n bạc. Chưa có thống kê về tỷ lệ mắc b ệ n h, song bác sĩ Thu nhận định bệnh khá hiếm gặp, trường hợp trên là b ệnh nhân đầu tiên bà từng tiếp nhận tư vấn điều trị.
Những người từng gặp khó khăn tài chính nghiêm trọng có thể phát sinh chứng sợ t.i ề n. Các biến cố tạo nên sang chấn tâm lý kh iến não bộ thay đổi, làm l ệch l ạc thế giới quan về t i ề n b ạc, khiến họ lo lắng sự việc có thể tái diễn. Nguyên nhân còn liên quan đến yếu tố di truyền, một người dễ mắc chứng á m ảnh s ợ nếu trong gia đình của họ cũng có người mắc tình trạng tương tự. Mặt khác, một số nảy sinh hội chứng mà không có lý do cụ thể.
Chrometophobia có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của người mắc, khiến họ từ chối mọi nhu cầu liên quan đến việc tiêu t i ề n, thậm chí chi tiêu cho các vấn đề sức khỏe. Việc sử dụng các thực phẩm giá rẻ, hết hạn cũng tác động xấu lên cơ thể. Các mối quan hệ xã hội đ ứ t g ã y đẩy người bệnh vào trạng thái tâm lý cô độc, tiêu cực, phát sinh thêm bệnh tật.
Như với bất kỳ chứng á m ả nh nào khác, Chrometophobia có thể được điều trị hiệu quả bằng liệu pháp nhận thức hành vi, kỹ năng quản lý lo âu như thiền và chánh niệm. Bên cạnh đó, mỗi người cần có cách ứng phó riêng, chẳng hạn ghi chép tất cả khoản chi tiêu quan trọng, nhờ thành viên khác trong gia đình lập kế hoạch chi tiêu và duy trì thói quen chi tiêu lành mạnh.
“Tiêu nhiều t i ề n có thể khiến bạn thiếu t i ề n hơn về lâu dài. Nhưng t i ề n không phải là tất cả, sức khỏe tinh thần và chất lượng sống quan trọng hơn nhiều”, bác sĩ nói.
